zombiebedrijven zijn vaker verwaarloosde organisaties

Het rentebeleid van de ECB is funest voor economische groei in Europa

Volgens de BIS ( Bank for International Settlements) is het aandeel zombiebedrijven - bedrijven met langjarige verliezen - in Europa explosief gegroeid na de introductie van de Euro. Dat verergerde nog eens fors na de Eurocrisis in 2011 door het verlagen van de rente en het bijdrukken van meer dan 6.000.000.000.000 euro uit het niets.

Onder normale marktcondities zouden deze zombiebedrijven van de markt verdwijnen door overnames of faillissementen. Sinds de introductie van de Euro en de ECB is echter geen sprake meer van een normale marktwerking in de Eurozone. Het gebied wordt door de ECB monetair als een planeconomie geleid zonder noemenswaardige inspraak van haar leden. 

De ECB zelf, de OESO en de BIS deden allen onderzoek naar dit onderwerp, maar niets met de conclusies.

De centrale conclusie uit al deze onderzoeken is dat de financieel zwakkere banken - in met name Zuid-Europa - de oorzaak zijn van het in leven houden van financieel ongezonde bedrijven. Daarmee blijven ook de economieën van deze landen structureel zwak. Als gevolg blijft de behoefte aan structurele financiële steun uit rijke Eurolanden aanwezig tot het ECB beleid wordt gewijzigd. 

Hoe werkt dat?

Landen met zwakkere economieën deden vooral een beroep op de opkoopprogramma's van de ECB waarmee staatsobligaties van die zwakke banken konden worden gekocht. Vooral Italië, Spanje, Portugal en Griekenland.  Het was daarbij de bedoeling van de ECB dat de nieuwe liquiditeiten bij deze zwakke banken voor kredietverruiming aan bedrijven zou worden gebruikt. Dat is nauwelijks gebeurd. 

De door obligatieverkoop verkregen liquiditeiten werden vooral in verlieslijdende bedrijven gestopt om zo faillissementen te voorkomen. Een failliet bedrijf betekent immers het afschrijven van (een deel van) de kredietvordering door desbetreffende bank, waardoor de balans van die bank er nog slechter uit zo zien. De ECB stelde vast dat meer dan 20% van alle bedrijfsleningen door Italiaanse banken oninbaar zijn. Als die allemaal afgeschreven zouden worden, wat realistisch is, zou de Italiaanse bankensector onderuit gaan en daarmee het einde van Euro in kunnen luiden.

De visie vanuit KBC op deze problematiek

KBC- een van de grootste Belgische banken - stelt in een artikel uit 2019 dat de extreem lage rentevoet niet alleen in de private sector tot ontwrichtingen en lagere productiviteit lijdt. Ook de werkelijke waardes van staatsobligaties worden totaal vertekent door het ECB beleid. Een duidelijk voorbeeld hiervan is de Griekse staatsobligatie met een looptijd van 10 jaren. Deze wordt verkocht tegen slechts 3,4% punt hogere rente dan de Duitse staatsobligatie met eenzelfde looptijd. Dit terwijl de staatsschuld van Griekenland 183% van GDP is en die in Duitsland slechts 64%. Deze verhouding rechtvaardigt een rente op Griekse staatsobligaties die 3x zo hoog moet zijn als de Duitse i.p.v. 3,4% punt meer dan die Duitse. 

Door het financieren van publieke schuld kunstmatig goedkoop te houden, is er weinig druk op zwak presterende economieën om hun begrotingen aan de omvang van het BNP aan te passen. 

Mijn conclusie uit het bovenstaande

Zowel zwakke bedrijven als zwakke landen worden door de ECB gestimuleerd om hun schuldposities  op te laten lopen en daar andere EU landen voor op te laten draaien. Dat haalt uiteindelijk de productiviteitsgroei van de hele Eurozone onderuit en vergroot daarmee juist de instabiliteit van de EU, de Euro en de onbetrouwbaarheid van de ECB. Het gaat de ECB niet meer om een Europees belang, maar om een regionaal belang.

De visie van Allianz op ECB beleid

In een recent interview met het Duitse Handelsblatt, gaat de Allianz topman nog een stap verder. Hij noemt het ECB monetaire beleid fundamenteel verkeerd en schuwt niet om de ECB "oplichters van spaarders" te noemen. Ook benoemt hij het "onteigenen en bedriegen van spaarders en pensioengerechtigden" door de ECB.

Het lage ECB rentebeleid heeft de hele Europese economie voor de lange termijn verziekt. Lage rentes zorgen, zoals boven beschreven, voor het overeind houden van zwakke Eurolanden en zwakke bedrijven in de Eurozone. Dat dempt de groei in Europa en houdt een normale inflatie tegen.

Voor Allianz - een grote levensverzekeraar - gelden nog zeer specifieke risico's aan dat ECB beleid. Levensverzekeraars zijn door Europese regelgeving verplicht om in amper renderende staatsobligaties te beleggen waardoor de winstgevendheid structureel wordt gedrukt. De Allianz topman verwacht dat daardoor in 2021 en verder vele kleinere verzekeraars failliet zullen gaan. Vooral ook omdat het niet te verwachten is dat de rente in de komende 10 jaren weer gaat stijgen. De verslaving aan goedkoop geld heeft zoveel zwakke partijen in de benen gehouden, dat renteverhoging tot de ondergang van het Eurogebied kan leiden. Dat wil de ECB voorkomen. "Whatever it takes".

Hoe ziet een oplossing eruit?

Iedereen lijkt het eens met de stelling dat de ECB - met haar onconventionele monetaire beleid - een werkelijk diepe recessie heeft voorkomen na de financiële crisis van 2008-2009. Een nog diepere crisis - door Covid-19 - werd wederom voorkomen met dezelfde middelen. Tot dusver.....

De onwenselijke neveneffecten van het ECB beleid zijn inmiddels goed voelbaar in de economieën van Eurolanden; nauwelijks tot geen groei, explosieve schuldengroei, vermogensverdamping bij spaarders, verlagen van pensioenen, overhevelen van welvaart van rijke Eurolanden naar arme, geëxplodeerde huizenprijzen, vergroting van de kloof arm/rijk en afname van de middenklasse.

Volgens de bestuurders van KBC en Allianz moet er toch een begin worden gemaakt met de terugkeer naar normale rentestanden, als we de bovengenoemde stagnatie willen opheffen. Ook zal de ECB eisen moeten gaan stellen aan de kredietverlening aan zwakke landen, zwakke banken en zwakke bedrijven, als we willen voorkomen dat de Eurozone in een economisch ravijn stort, of de toekomst van de EU wordt bedreigt. Dat vereist een bestuurlijk ruggengraat binnen de directie van de ECB, gekoppeld aan politieke steun uit Brussel en van alle soevereine lidstaten. Tot dusver is daar nog weinig van te zien. Als deze koers niet in 2021 gewijzigd wordt, zal een grotere economische rampspoed het gevolg zijn dan er vanaf 2008 zonder ECB beleid zichtbaar was geweest .